Memoria Demokratikoaren urriaren 19ko 20/2022 Legearen xedea da aitortzea jazarpena edo indarkeria jasan zutenak arrazoi politikoengatik, ideologikoengatik, pentsamendu edo iritziagatik, kontzientzia edo sinesmen erlijiosoagatik, sexu-orientazio eta -identitateagatik, 1936ko uztailaren 18ko estatu-kolpearen, Espainiako Gerraren eta diktadura frankistaren arteko aldian, 1978ko Espainiako Konstituzioa indarrean jarri arte. Era berean, erreparazio morala eta memoria pertsonala, familiarra eta kolektiboa berreskuratzea sustatzen du, eta neurri osagarriak hartzen ditu herritarren arteko banaketa-elementuak ezabatzeko eta balio, printzipio eta eskubide konstituzionalen inguruko lotura-loturak sustatzeko.

Ildo horretan, II. Tituluko IV. Kapituluko 1. Atalean, memoria demokratikoaren aurkako sinbolo, elementu eta egintzei buruzkoan, gai horri buruzko arauketa zehatza jasotzen da. 35.1 artikuluan ezartzen du memoria demokratikoaren aurkako elementutzat hartzen direla honako hauek: eraikin, eraikin, armarri, intsignia, plaka eta eraikin publikoei atxikitako edo bide publikoan kokatutako beste edozein elementu edo objektu, baldin eta haietan altxamendu militarra eta diktadura goresten dituzten oroitzapen-aipamenak egiten badira, pertsonalki edo kolektiboki, bai eta haien buruzagienak, sistema errepresiboan parte hartu zutenak edo diktadura sostengatu zuten erakundeenak, unitate militarrak edo Mundu Gerraren eta Bigarren Mundu Potentziaren ardatzeko unitate militarren arteko lankidetza. Kontsiderazio hori toponimoetan, kale-izendegian edo ikastetxe publikoen izendapenetan egindako erreferentzietara hedatzen da (35.2 artikulua).

Era berean, xedatzen da administrazio publikoek, beren eskumenez eta lurraldeaz baliatzean, neurri egokiak hartuko dituztela elementu horiek kentzeko, eta elementu horien arduradunak izendatuko direla, kokatzen diren tokiko titulartasun publiko edo pribatuaren eta salbuetsitako kasuen arabera, bai eta titulartasun publikotik kendutako elementuak gordailutzeari buruzko aurreikuspenak ere.

Zehazki, 36. artikuluak aurreikusten du Estatuko Administrazio Orokorrak, gainerako administrazio publikoekin lankidetzan, memoria demokratikoaren aurkako sinbolo eta elementuen katalogoa egitea. Katalogo horri, nolanahi ere, autonomia-erkidegoek emandako datuak gehituko zaizkio, eta erretiratu edo ezabatu beharreko elementuen zerrenda jasoko du, legeak berak ezartzen duen moduan. Erregelamendu bidez ezarriko da memoria demokratikoaren aurkako sinbolo eta elementuen katalogoa egiteko prozedura.

Errege-dekretu honen bidez, 20/2022 Legearen II. tituluaren IV. kapituluaren 1. atalak behar dituen lege-aurreikuspenak garatu nahi dira, memoria demokratikoaren aurkako sinboloen eta elementuen arloan ezarritako neurriak ezartzen laguntzeko, bai eta Memoria Demokratikoari buruzko urriaren 19ko 20/2022 Legeak katalogo hori egiteko emandako agindu esplizitua betetzeko ere.

Erregelamendua onartuta, segurtasun juridikoa handitu, arau-hutsuneak bete, prozedurak eta kontzeptuak zehaztu eta legea uniformeki aplikatzen dela ziurtatu nahi da, betiere Administrazio Publikoaren jardueran ahalik eta gardentasun handiena bermatzeko.

Urriaren 19ko 20/2022 Legea indarrean jarri denean, agerian geratu da legearen zenbait alderdi erregelamendu bidez garatzeko beharra, bereziki memoria demokratikoaren aurkako sinbolo eta elementuen katalogoa egiteari dagokionez. Katalogo hori funtsezko tresna da legearen arabera memoria demokratikoaren aurkakotzat jotzen diren elementuak kentzeko, eta kentzera deituak daudenen betebeharrak errazten ditu, administrazio publikoen lankidetza egokia bultzatuz.

Etorkizuneko arauaren helburua da Memoria Demokratikoari buruzko urriaren 19ko 20/2022 Legea garatzea aipatutako 36. artikuluak eskatzen dituen alderdietan, berehalako helburu hauekin:

• Arauan aurreikusitako betebeharren irismena argitzea eta horiek betetzea erraztea, betiere Administrazio Publikoaren jardueran ahalik eta gardentasun handiena ziurtatzeko.
• Epeak eta izapideak zehaztea eta zehaztea, tresnak eta neurriak martxan jartzean eraginkortasun eta segurtasun handiagoa lortzeko.
• Beste administrazio edo herritar batzuek eskatuta katalogoan sartu beharreko elementuak zehaztea, baita haiek sartzeko prozedura eta horren ondorioak ere, prozesuaren objektibotasuna eta zorroztasun teknikoa bermatuz.
• Katalogoaren edukia zehaztasunez definitzea eta zehaztea.

Azaldutako arazoak konpontzeko eta azaldutako lege-mandatuarekin bat datozen aipatutako beharrak asetzeko ez dira ordezko irtenbide arautzaile edo ez-arautzaile gisa hartzen; aitzitik, eraginkortasun eta segurtasun juridikoko arrazoiei men egiten zaie, legearen garapena eta aplikazio uniforme eta eraginkorra bermatzeko, gizarte zibilak ere askotan eskatzen duen moduan.