Espainiako Konstituzioak hizkuntzari buruz ematen dituen xedapenak Espainiako Gobernuaren oinarrizko lanari esker zehaztu dira. Konstituzio Auzitegia, zeinak, bere jurisprudentziaren bidez, funtsezko papera izan duen Funtsezko Arauan ezarritako hizkuntza-ofizialtasunaren eredua legez jasotzeko orduan. Hala, gure herriko hizkuntza-aniztasunaren antolamendu konstituzionalari hirurogeita hamar erabaki baino gehiago eman dizkio Konstituzio Auzitegiak.
Konstituzioaren auzikotasunaren ezaugarri bereizgarrietako bat da Konstituzio Auzitegia arduratu dela, batez ere, legeen konstituzionaltasun konstituzionaltasun-errekurtso eta -auzietan edo Estatu zentralaren eta autonomia-erkidegoen arteko gatazka positiboetan, partikularren eta botere publikoen arteko gatazkengatiko babes-errekurtsoetan baino gehiago. Horren ondorioz, jurisprudentzia ugari sortu da, eta administrazio publiko bakoitzaren jardun-eremuaren irismena finkatzeaz arduratu da.
Konstituzio Auzitegiaren jurisprudentziak hizkuntza-ereduko funtsezko gaiak zehaztu ditu, hala nola:hizkuntza ofizial», funtsezko arauan ez dagoena, edo lurraldetasunaren irizpidea ezartzea, ofizialtasunaren mugatzaile gisa. Horrela, hizkuntza bat ofizialtzat hartzen da botere publikoek, bere errealitatea eta gizarte-fenomeno gisa duen pisua edozein dela ere, beren artean eta subjektu pribatuekiko harremanetan komunikatzeko ohiko bitartekotzat hartzen dutenean (Konstituzio Auzitegiaren 82/1986 epaia, ekainaren 26koa, eta 46/1991 epaia, otsailaren 28koa).
Era berean, Auzitegiak lurraldetasun ofizialtasuna mugatzen duen irizpide gisa. Horrek esan nahi du, gaztelania ez bezala, Estatu osoko hizkuntza ofiziala baita, gainerako hizkuntza ofizialak Autonomia Erkidegoan bakarrik direla ofizialak, eta autonomia-erkidego horretan bakarrik izendatzen direla hizkuntza ofizial, autonomia-estatutuaren arabera. Lurraldetasun-printzipioa finkatzeak esan nahi du koofizialitatea lurralde autonomikoan kokatutako botere publiko guztiekiko dela, Estatuko Administrazio Orokorraren mendeko organoak eta lurralde horretan kokatzen diren lotutako edo mendeko beste organo batzuk kanpoan utzi gabe.
Auzitegi Konstituzionala Estatu Zentralaren eta Autonomia Erkidegoen arteko hizkuntza-arloko eskumen-banaketaz ere arduratu da, eta jurisprudentziaren bilakaera esanguratsua izan da, Estatu Zentralaren eta Autonomia Erkidegoen hizkuntza-arloko eskumenak garatu ahala. koofizialtasun-sistema autonomikoak Estatu osoan. Horrela, apirilaren 24ko 87/1997 Auzitegi Konstituzionaletik, Auzitegiak “gaikuntza” edo “mandatu” bat aitortzen du hizkuntzaren arloan, hizkuntza koofizialak dituzten autonomia-erkidegoek funtsezko alderdiak arautu eta sustapen-jarduerak egin ditzaten, eta zehazten du sortzen diren gatazkak hizkuntza-normalizaziorako eskumen autonomikoaren eta Estatuak dituen eskumen sektorialen arteko oreka bilatuz ebatzi behar direla.
Hauek dira Konstituzio Auzitegiak azken hamarkadetan zehaztu duen hizkuntza-koofizialtasunaren ereduaren ezaugarrietako batzuk. Horiekin batera, hizkuntza-araubidean eragiten duten arau ugariren konstituzionaltasuna ere auzipetu da politika publikoen hainbat esparrutan.
Konstituzioak hizkuntza ofizialei buruz ezarritako jurisprudentziaren gaiak askotarikoak dira, gai horri buruzko xedapenak dituzten arauen heterogeneotasuna dela eta. Hala, Justizia Administrazioa, hezkuntza eta irakaskuntza, funtzio publikoaren sarbidea eta erregimena, komunikabideak edo kontsumitzaile eta enpresarien arteko harremanak bezalako eremuetan koofizialtasun linguistikoaren eredua mugatzeaz arduratu da Auzitegi Gorena.
Hala eta guztiz ere, epai nagusiak Konstituzio Auzitegiarenak, funtsezkoak hizkuntza-koofizialtasunaren araubide orokorraren eta gaiari buruzko xedapen tematikoak dituzten gaien konstituzio-eredua zehazteko eta mugatzeko. Txosten honen eranskin gisa, erabaki nagusiak jasotzen dituen laburpen-taula aurkezten da, zein sektoreri buruzkoak diren eta Konstituzio Auzitegiaren interpretazioaren laburpena adieraziz.
