EUROPAKO KONTSEILUA
1949an sortua, Europako Kontseilua, Estrasburgon egoitza duena, Europako Kontseilua nazioarteko erakundea da eta helburu nagusia giza eskubideen (bereziki zibil eta politikoen), demokraziaren eta Zuzenbide Estatuaren defentsa, babesa eta sustapena du.
Europako Kontseiluak honako organo hauek ditu: Ministroen Batzordea, Parlamentu Batzarra, Botereen/Tokiko eta Eskualdeko Agintarien Kongresua eta Idazkaritza Nagusia. Azken horren mende dago, beste zuzendaritza nagusi batzuen artean, Demokraziarako Zuzendaritza Nagusia, eta Tokiko eta Eskualdeko Agintarien/Botereen Kongresuaren idazkaritza.
Europako Kontseiluko Lurralde Politikarekin zerikusia duten arloak:
- Demokraziari eta Gobernantzari buruzko Europako Batzordea (KZB).
- Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna.
- Tokiko eta Eskualdeko Agintarien/Agintarien Biltzarra (CPLR).
Demokraziari eta Gobernantzari buruzko Europako Batzordea (CDDG)
Data: Demokraziari eta Gobernantzari buruzko Europako Batzordea (CDDG) Europako Kontseiluko gobernuen arteko foroa da. Bertan, estatu kideetako ordezkariak elkartu egiten dira Europako gobernantza demokratikoaren egoerari buruz hitz egiteko eta jarraipena egiteko, eta elkarrekin lan egiteko, gobernu-maila guztietan erakunde demokratikoak, administrazio publikoaren erreformak, deszentralizazioa, herritarren parte-hartzea eta etika publikoa indartzeko.
Demokraziarako eta Gobernantzarako Europako Batzordeak (CDDG) garrantzi handia ematen dio tokiko eta eskualdeko demokraziari bere lanean. Hori bat dator haren historiarekin; izan ere, Tokiko eta Eskualdeko Demokraziarako Europako Batzorde ohiaren (CDLR) legatuan eta Ministro espezializatuen Konferentzien emaitzetan oinarritzen da Komitea.
Lurralde Koordinaziorako Idazkaritza Nagusiaren ordezkaritza batek parte hartzen du Europako Kontseiluko gobernuen arteko batzorde horren bileretan erakunde demokratikoen modernizazioari, administrazio publikoaren erreformari, herritarren parte-hartzeari eta maila guztietako gobernantza demokratikoari buruz (mugaz gaindiko lankidetza barne), bai eta gai horiei buruzko adituen lantaldeetan ere.
Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna
Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna Europako Kontseiluak egin eta 1992ko azaroaren 5ean sinatu zen. Ondoren, nazioarteko ituna zenez, Espainiak berretsi egin zuen 2001eko apirilaren 9an, eta 2001eko abuztuaren 1ean jarri zen indarrean.
Gutunaren Hitzaurreak adierazten du hizkuntza horiek babesteak “Europako tradizioak eta kultura-aberastasuna mantentzen eta garatzen laguntzen duela”, eta hizkuntza horietako bat “bizitza pribatuan eta publikoan” erabiltzeko eskubidea preskribaezinezko eskubidea dela, Nazio Batuen Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunarekin eta Giza Eskubideak eta Oinarrizko Askatasunak Babesteko Europako Kontseiluaren Hitzarmenaren espirituarekin bat etorriz.
Espainiaren kasuan, garrantzi berezia du Gutuna berresteko egiten den Adierazpenak. Berrespen-tresnaren lehen lerrokadetan jasotzen da, eta bertan zehazten da bi babes-maila bereizten dituen aplikazio-eremua:
- Euskal Autonomia Erkidegoko, Kataluniako, Balear Uharteetako, Galiziako, Valentziako Erkidegoko eta Nafarroako Foru Erkidegoko Autonomia Estatutuetan ofizial gisa aitortutako hizkuntzak.
- Autonomia-estatutuek tradizioz hitz egiten den lurraldeetan babesten eta babesten dituzten eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzak:
Bable edo asturiera eta galiziera, Asturiasen.
Aragoiera eta katalana, Aragoin
Galiziera, Gaztela eta Leonen
Gutunaren 15. artikuluan ezarritakoaren arabera, gutunaren alderdi diren estatu kideek txostenak aurkeztu beharko dituzte aldian behin, beren gain hartutako betebeharrak betetzeko jarraitutako barne-politikari buruz. Lehenaren ondorengo txostenak “hiru urteko tarteka” aurkeztu beharko dira, gurean hala izaten ari den bezala.
Gutunaren jarraipenari buruzko lau txosten egin ditu orain arte Estatuko Administrazioak.
- Lehen txostena: 2002. urtea
- Bigarren txostena: 2003-2005 aldiari buruzkoa
- Hirugarren txostena: 2010eko uztailean aurkeztua eta 2006-2008 aldiari buruzkoa
- Laugarren txostena: 2014ko uztailean aurkeztua eta 2009-2012 aldiari buruzkoa
- Bosgarren txostena: 2018ko urrian aurkeztua eta 2014-2016 epeari buruzkoa
Europako Kontseiluak hainbat gomendio eman zizkion Espainiako Gobernuari hizkuntzen babesaren inguruan 2019ko abenduan. 2020ko abuztuaren 1ean beste jarraipen-txosten bat aurkeztu zen, partziala, eta gomendio horien betetze-mailari buruzko informazioa eman zen.
Tokiko eta Eskualdeko Botereen Kongresua (CPLR)
1994an, Europako Kontseiluak Europako Tokiko eta Eskualdeko Botereen Biltzarra kontsultarako organo gisa, Europako Tokiko eta Eskualdeko Agintarien Konferentzia Iraunkor zaharraren ordez.
Tokiko eta Eskualdeko Botere/Agintaritzen Kongresua Europako Kontseiluko erakundea da, eta 47 estatu kideetan tokiko eta eskualdeko demokrazia indartzeaz eta Tokiko Autonomiaren Europako Gutunaren aplikazioa ebaluatzeaz arduratzen da. Europako udalerri eta eskualdeen ahotsa denez, gobernu nazionalen eta tokiko eta eskualdeko agintarien arteko kontsulta eta elkarrizketa politikoa sustatzeko lan egiten du, Europako Kontseiluko Ministroen Batzordearekiko lankidetzaren bidez.
Espainiak 24 kide ditu: 12k autonomia-erkidegoak ordezkatzen dituzte, eta 12k toki-erakundeak. Kide horiek izendatzeko, Espainiako ordezkaritza izendatzeko irizpideak aplikatzen dira. Irizpide horiek Senatuko Autonomia Erkidegoen Batzorde Orokorrak onartu zituen, 1994ko martxoaren 24ko bilkuran.
