Memoria Demokratikoari buruzko urriaren 19ko 20/2022 Legearen xedea da memoria demokratikoa berreskuratzea, babestea eta hedatzea, arrazoi politiko, ideologiko, pentsamendu edo iritziagatik, kontzientzia edo sinesmen erlijiosoagatik, sexu-orientazio eta -identitateagatik jazarpena edo indarkeria jasan zutenak aitortzea, 1936ko uztailaren 18ko estatu-kolpearen, Espainiako Gerraren eta diktadura frankistaren artean, 1978ko Espainiako Konstituzioa indarrean jarri arte, bai eta familia-memoria eta memoria kolektiboa suspertzea ere, eta haien memoria kolektiboa sustatzea.

Helburu horrekin, lege-testuan zehar hainbat neurri ezartzen dira, besteak beste, aldi horretan desagertutako pertsonak lokalizatzeari eta identifikatzeari buruzkoak, eta lege horrek benetako politika publiko gisa egituratzen ditu.

Zehazki, 16. artikuluan, desagertutako pertsonak bilatzeari buruzkoan, honako hau xedatzen da 1. apartatuan: “Estatuko Administrazio Orokorrari dagokio Gerran eta diktaduran desagertutako pertsonak bilatzea, jarduera horrekin lotutako beste administrazio publiko batzuen eskumenei kalterik egin gabe”, eta artikulu bereko 4. apartatuan, berriz, honako hau ezartzen da: “Gerran edo ondorengo errepresio politikoan desagertutako pertsonak bilatu, lokalizatu eta identifikatzeko jarduerak, eta desagertutako pertsonak non dauden ez jakin, eta pertsona horien garapenerako, erakunde publikoen artean egindako jardueren plangintza, laguntza, finantzaketa edo finantzaketa publikoa ezarri ahal izango da.”

Aurrekoa kontuan hartuta, errege-dekretuaren proiektuak tokiko erakunde jakin batzuekiko lankidetza bideratu nahi du, zuzenean edo Espainiako Udalerrien eta Probintzien Federazioaren bitartez. Gerra zibilaren eta diktaduraren biktimak lurpetik ateratzeko, lokalizatzeko eta identifikatzeko jarduerak diruz lagunduko dira, haien familiei ordaina emateko modu gisa, eta, betiere, Memoria Historiko eta Demokratikoaren politika publikoko lan gisa.

Diru-laguntzak zuzenean ematea justifikatzen duten interes publiko, sozial eta humanitarioko nahikoa arrazoi daudela egiaztatu ondoren, Diru-laguntzei buruzko azaroaren 17ko 38/2003 Lege Orokorraren 22c) eta 28. artikuluetan xedatutakoari jarraiki, tresna juridikoak Errege Dekretu baten bidezkoa izan behar du.

Errege-dekretu horren helburua da diru-ekarpena egitea tokiko erakunde jakin batzuekin eta Espainiako Udalerrien eta Probintzien Federazioaren (FEMP) bitartez, Espainiako gerraren eta diktaduraren biktimen gorpuzkiak bilatzeko, hobitik ateratzeko eta, hala badagokio, identifikatzeko jarduerak egiteko.

Ez dago beste irtenbiderik; izan ere, tokiko erakundeei zuzenean edo FEMPen bidez diru-ekarpena egiten zaienez, Gerraren eta Diktaduraren biktimen gorpuzkiak hobitik atera, lokalizatu eta identifikatzeko lanak egin daitezke, eta, jasoko ez balira, ezingo lirateke egin.