La 19/2013 Legea, abenduaren 9koa, Gardentasunari, informazio publikoa eskuratzeko bideari eta gobernu onari buruzkoa gardentasunari eta gobernu onari buruzko oinarrizko esparru juridikoa ezartzen du.

Zioen azalpenean adierazten den bezala, lege honek hiru alderdi ditu:

• jarduera publikoaren gardentasuna areagotzea eta indartzea –administrazio eta erakunde publiko guztientzako publikotasun aktiboko betebeharren bidez artikulatzen da–,
• informaziorako sarbidea aitortzea eta bermatzea –eremu subjektibo eta objektibo zabaleko eskubide gisa arautua– eta
• arduradun publikoek bete behar dituzten gobernu onaren betebeharrak eta horiek ez betetzeak dakartzan ondorio juridikoak ezartzea.

Azken xedapenetako zazpigarrenak ezartzen du Gobernuak, bere eskumenen esparruan, lege honetan ezarritakoa betearazi eta garatzeko behar adina xedapen eman ahal izango dituela. Xedapen horrek aurreikusi zuen, halaber, Ministro Kontseiluak errege-dekretu bat onartuko zuela, zeinaren bidez Gardentasunerako eta Gobernu Onerako Kontseiluaren estatutu organikoa onartuko den.

Aurreikuspen horiek garatzeko onartu zen urriaren 31ko 919/2014 Errege Dekretua, Gardentasunerako eta Gobernu Onerako Kontseiluaren Estatutuan onartzen duena.

Halaber, 2014aren amaieran, 19/2013 Legea partzialki garatzeko erregelamenduaren zirriborro bat izapidetzeari ekin zitzaion, 2015ean luzatu zena, eta Datuak Babesteko Espainiako Agentziaren, Gardentasunerako eta Gobernu Onerako Kontseiluaren eta irabazi-asmorik gabeko elkarte eta fundazioen txostenpean jarri zen, haien helburu soziala gardentasunarekin lotuta zegoenean: Nazioarteko Gardentasuna, Acces Info Europe eta Civio Fundazioa.

Hala ere, 2015ean eta 2016an hauteskunde orokorrak egin zirenez eta 2016an jarduneko gobernualdia luzatu zenez, proiektu horren tramitazioa etenda geratu zen.

Gardentasunari, Informazio Publikoa Eskuratzeko Bideari eta Gobernu Onari buruzko Legea garatzeko errege-dekretu bat onartzeak legearen I. titulua, “Jarduera publikoaren gardentasunari” buruzkoa, betetzea erraztuko duen esparru juridikoa osatu nahi du.

Erregelamendua onartuta, segurtasun juridikoa handitu, arau-hutsuneak bete, prozedurak eta kontzeptuak zehaztu eta betebeharpeko subjektuek legea uniformeki aplikatuko dutela bermatu nahi da, betiere Administrazio Publikoaren jardueran ahalik eta gardentasun handiena bermatzeko.

19/2013 Legearen I. titulua indarrean jarri zenetik, 2014ko abenduan, agerian geratu da legearen zenbait alderdi erregelamendu bidez garatzeko beharra, bai publikotasun aktiboko betebeharrei dagokienez, bai informazio publikoa eskuratzeko eskubidea baliatzeari dagokionez.

19/2913 Legea garatzeko errege-dekretu bat onartzea, gainera, gizarte zibilak askotan eskatu du, eta, horren ondorioz, arauak garatzeko konpromisoa hartu du Espainiak 2017ko ekainean Gobernu Irekirako Aliantzaren esparruan onartu duen 2017-2019 Gobernu Irekiaren Hirugarren Planean (Hirugarren Planeko 3.5 konpromisoa).

Etorkizuneko arauaren helburua abenduaren 9ko 19/2013 Legearen “Jarduera publikoaren gardentasuna” lehen titulua garatzea izango da, helburu hauekin:

• Arauan aurreikusitako betebeharren norainokoa argitzea eta horiek betetzea erraztea, betiere Administrazio Publikoaren jardueran ahalik eta gardentasun handiena ziurtatzeko eta interesdunei informazio publikorako irispidea modu eraginkorrean errazteko.
• Epeak eta izapideak zehaztea eta zehaztea, alferrikako atzerapenak, hutsuneak edo interpretazio-zalantzak saihesteko.
• Zehaztu gabeko kontzeptu juridikoak zehaztea, sarbide-eskubidea ez onartzeko arrazoien edo eskubidearen erabileraren mugen aplikazio murriztaile eta beti justifikatua eta proportzionatua ziurtatzeko, 19/2013 Legeak berak aldarrikatzen duen bezala.
• Araudia jurisprudentziara eta Gardentasunerako eta Gobernu Onerako Kontseiluaren eta Datuak Babesteko Espainiako Agentziaren irizpideetara egokitzea, besteak beste.
• Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legearen 129. artikuluan erregulazio onaren printzipioak aplikatzen direla ziurtatzea: premia, eraginkortasuna, proportzionaltasuna, segurtasun juridikoa, gardentasuna eta efizientzia.

Aukera hauek aztertu dira:

1. aukera: 2014 eta 2015 artean hasitako erregelamenduaren zirriborroaren tramitazioarekin jarraitzea

Aurreko zirriborro bat izapidetzean jasotako aurrekariak eta txostenak kontuan hartuko diren ala ez alde batera utzita, araua ahalik eta eztabaida handienarekin izapidetzea erabaki da, aldez aurreko kontsulta hau eginez, Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legearen 133. artikuluaren aurreikuspenei jarraituz, eta, ondoren, proiektua jendaurreko informazioaren izapidean jarriz, Ogasuneko eta Funtzio Publikoko Ministerioaren eta Gardentasun Atariaren webgunearen bitartez.

Era berean, igarotako denborak, araua aplikatzen eskuratutako esperientziak eta Gardentasunerako eta Gobernu Onerako Kontseiluak eta Datuak Babesteko Espainiako Agentziak irizpideak hartzeak aurrez prestatutako zirriborroa berriz egitea eskatzen dute, eta, ezinbestean, eragindako eta interesatutako instantziek berriro ere txostena egin beharko dute.

Hori dela eta, egokiagotzat jotzen da Errege Dekretuaren proiektua berriro izapidetzen hastea.

2. aukera: Itxaron abenduaren 9ko 19/2013 Legea aldatu arte.

Gaur egun, ustelkeriaren aurka borrokatzeko eta salatzaileak babesteko lege integral bat izapidetzen ari dira Parlamentuan.

Proposamen horrek Gardentasunari, informazio publikoa eskuratzeko bideari eta gobernu onari buruzko abenduaren 9ko 19/2013 Legea aldatzea aurreikusten du.

Zentzu horretan, alternatiba bat izan liteke lege-proposamen hori izapidetu arte itxarotea, etorkizuneko erregelamendu-garapena legean txertatutako balizko berritasunetara guztiz egokitzen dela ziurtatzeko.

Hala ere, legea erregelamendu bidez garatu gabe denbora asko igaro denez, komeni da errege-dekretuaren proiektuaren izapideak gehiago ez atzeratzea, hargatik eragotzi gabe erregelamendu-araua azkenean onartzen diren legegintza-berrikuntzetara egokitu behar izatea.

3. aukera: araudia ez garatzea

Abenduaren 9ko 19/2013 Legea erregelamendu-garapenik gabe aplikatu izan dute betebeharpeko subjektuek, lege horretan xedatutakoa eta Gardentasunerako eta Gobernu Onerako Kontseiluak hartutako irizpideak kontuan hartuta.

Hala ere, segurtasun juridikoko arrazoiak direla eta, komeni da garapen horri ekitea, legea modu uniforme eta eraginkorrean aplikatzen dela ziurtatzeko.

Bestalde, legearen erregelamendu-garapena asko eskatu du gizarte zibilak.

Kontsultaren testua.

2017ko irailaren 15ean amaitu zen ekarpenak egiteko epea.