Zaragoza.- O Consello de Ministros aprobou en primeira volta o Anteproxecto de Lei de Medidas Excepcionais de Sustentabilidade Financeira para as Comunidades Autónomas de Réxime Común. Esta norma permitirá ao Estado asumir 83.252 millóns de euros de débeda das Comunidades Autónomas, o que beneficiará a todos os territorios ao reducir o seu pasivo, liberará uns 6.700 millóns de euros do pago de intereses que poderán destinar a reforzar o Estado do Benestar e permitiralles gañar autonomía financeira ao facilitar a súa saída aos mercados.

En o caso de Aragón, a condonación da débeda por parte do Estado alcanza os 2.124 millóns de euros. Isto supón reducir a débeda de Aragón un 23% respecto do peche rexistrado en 2023.

O obxectivo desta medida “inédita” e “excepcional”, como sinalou a vicepresidenta primeira e ministra de Facenda, María Jesús Montero, é corrixir o sobreendeudamiento ao que se viron abocadas as Comunidades Autónomas durante a crise financeira pola falta de recursos por parte do Goberno de Mariano Rajoy. Algo que contrasta co apoio financeiro brindado polo Goberno progresista, que se traduce en que as Comunidades Autónomas recibiron 300.000 millóns de euros máis de recursos en sete anos de goberno de Pedro Sánchez respecto dos sete anos de Goberno conservador.

Montero, durante a súa intervención na roda de prensa do Consello de Ministros, lembrou que esta norma, que beneficia a todas as Comunidades, teñan ou non débeda co FLA, é “plenamente coherente” coa política de apoio financeiro ás Comunidades Autónomas que aplicou o Goberno desde 2018.

En este sentido, a ministra de Facenda lembrou outras medidas inéditas postas en marcha polo Executivo en favor das administracións territoriais como, por exemplo, os 30.000 millóns dos fondos COVID, que as CCAA non tiveron que devolver a diferenza dos préstamos do FLA adoptados polo Goberno do PP na anterior crise e que son a orixe do sobreendeudamiento que o Anteproxecto de Lei busca corrixir.

Ou tamén o mantemento das entregas a conta de 2020 como se non houbese pandemia, que xerou unhas liquidacións negativas de 4.000 millóns que o Estado asumiu e evitou que as Comunidades Autónomas tivesen que devolver.

Esa política de apoio ás CCAA é a que permitiu que, nos sete anos de Goberno de Pedro Sánchez, a comunidade de Aragón reciba, excluíndo os fondos europeos, 9.204 millóns máis de recursos que nos sete anos de Mariano Rajoy. De feito, entre as medidas adoptadas atópanse os 832,5 millóns de fondos COVID transferidos polo Estado a Aragón, ou os 275 millóns das liquidacións negativas de 2020 de Aragón que o Estado asumiu, entre outras actuacións.

Metodología para a condonación

El Anteproyecto de Ley recolle a metodoloxía para o cálculo da cifra de condonación que corresponde a cada comunidade e que o Ministerio de Facenda xa trasladou aos gobernos autonómicos o pasado mes de febreiro. Ademais, esta proposta foi aprobada na reunión do Consello de Política Fiscal e Financeira do mesmo mes.

Posteriormente, o Ministerio de Facenda mantivo reunións técnicas individuais coa práctica totalidade de Comunidades Autónomas, incluída Aragón, para trasladarlles a información máis detallada.

La metodoloxía responde a criterios obxectivos, transparentes, de carácter técnico e iguais para todas as comunidades. En concreto, consta de tres fases.

- Fase 1. Compárase o crecemento da débeda autonómica durante a crise financeira, é dicir, entre o 31 de decembro de 2009 e o 31 de decembro de 2013 co crecemento do pasivo autonómico durante o período da pandemia e o maior impacto da guerra de Ucraína, é dicir, do 31 de decembro de 2019 ata o 31 de decembro de 2023. No primeiro período, a débeda aumentou en 109.582 millóns e, no segundo, en só 29.272 millóns. Este cálculo arroxa unha cifra de 80.310 millóns, un importe que reflicte o sobreendeudamiento que rexistraron as comunidades pola ausencia de mecanismos de apoio da Administración Central na crise financeira.

Unha vez identificado o sobreendeudamiento utilízase un criterio técnico para fixar a repartición. O groso da distribución da condonación realízase a través do criterio de poboación axustada. De feito, o 75% do sobreendeudamiento detectado de 80.310 millóns realízase en función do peso da media da poboación axustada de cada comunidade entre 2010 e 2022. Para Aragón esta distribución alcanza os 1.931 millóns de euros de condonación, o que supón o 21% da súa débeda, fronte á media do 19,3% do conxunto de CCAA.

- Fase 2. O obxectivo é que ningunha Comunidade Autónoma quede por baixo da media de condonación por poboación axustada. Por tanto, elévase a condonación daquelas comunidades por baixo da media para garantir que polo menos teñan un 19,3% de condonación de débeda. Aragón non se ve afectada nesta fase porque se sitúa por encima da media.

- Fase 3. Realízanse dous axustes adicionais. No primeiro, identifícase á comunidade autónoma que coa metodoloxía seguida ata agora presenta unha maior condonación por habitante axustado, que é a Comunidade Valenciana con 2.284 euros. E, a seguir, fíxase unha condonación adicional ata alcanzar ese mesmo nivel para as comunidades autónomas que tiveron durante o período 2010-2022 un financiamento homoxéneo por habitante axustado inferior á media.

Ademais, fíxase tamén unha compensación adicional para aquelas comunidades que exercesen á alza as súas competencias normativas no IRPF.

No caso de Aragón, esta terceira fase implica engadir 193 millóns máis de condonación.

Os axustes destas fases teñen como obxectivo tentar compensar e igualar ás comunidades en dous cocientes que son susceptibles de xerar comparacións, como son o de débeda condonada sobre o total e débeda condonada por habitante. Unha vez realizadas esas correccións o importe total da condonación para Aragón sitúase nos 2.124 millóns de euros.

Procedemento de asunción da débeda

El Anteproyecto de Ley tamén recolle o procedemento para que o Estado asuma esa débeda autonómica. Este proceso, que é de carácter voluntario, dependerá de se se trata dunha comunidade con ou sen débeda do FLA.

No caso das Comunidades con débeda do FLA, como Aragón, a asunción da débeda aplicarase mediante a cancelación ou amortización dos saldos vivos dos préstamos co FLA, ata alcanzar o importe previsto na lei para cada Comunidade, empezando polos máis antigos, ata amortizar, se fose necesario, o correspondente a 2019. A partir de aí, se é preciso para chegar á cifra total a condonar, cancelarase o préstamo do FLA do ano 2024 e despois cancelaranse os dos anos anteriores a este. É dicir, 2023, 2022, etc.

Compatible coa reforma do sistema de financiamento

La vicepresidenta Montero subliñou que a asunción da débeda autonómica “non frea nin substitúe a reforma do sistema de financiamento” na que o Goberno seguirá traballando sobre unha proposta que beneficie a todos os territorios.

Así mesmo, a titular de Facenda subliñou que a asunción da débeda autonómica “non frea nin substitúe a reforma do sistema de financiamento” na que o Goberno seguirá traballando sobre unha proposta que beneficie a todos os territorios.

Por último, Montero reiterou que a condonación da débeda beneficia a todas as Comunidades Autónomas, incluídas as gobernadas polo PP. “ Dos 83.252 millóns de euros de débeda que asume o Estado, case 60.000 millóns corresponden a débeda de comunidades gobernadas polo PP. Este doutra forma, 7 de cada 10 euros condonados benefician ás comunidades onde goberna o PP”, destacou a titular de Facenda, quen pediu aos presidentes autonómicos do PP que “recapaciten” e apoien unha medida que é beneficiosa para os cidadáns.