Paseo da Castelá

Historia do Palacio

Don Ignacio de Figueroa, marqués de Villamejor, vivía en 1885 na zona antiga de Madrid, nun enorme caserón, próximo á praza do Progreso, na antiga rúa de Barrio Novo 12, hoxe denominada Conde de Romanones. Do mesmo xeito que moitos outros nobres fincados na Corte, decidiu trasladar a súa residencia ao Ensanche, elixindo para iso o paseo da Castelá, a zona máis privilexiada, onde os terreos adquiriran maior valor e contaban con boas comunicacións, tanto co centro como co hipódromo; adxudicouse o terreo onde estaba instalado o Panorama Nacional, que saíra a poxa pública por crebar ante o pouco éxito do espectáculo

En setembro de 1885 pediu que lle fose feita a tira de cordas para a nova construción. Un mes máis tarde, o arquitecto municipal Enrique Sánchez e Rodríguez marcou as aliñacións e rasantes ás que debería axustarse a edificación, pero ata dous anos máis tarde non se pediu a licenza para construílo.

O proxecto da casa-palacio presentado ao Concello está asinado por José Purkiss para levar a dirección facultativa a pesar de ser mestre de obras. O edificio consta de tres fachadas, a principal recuada do paseo para deixar un paso ás carruaxes, a secundaria a Alcalá Galiano e a terceira deixando un paso libre entre o palacio e o hotel Ametller cara ás cocheiras situadas no soto.

Conta con planta soto, en toda a súa extensión, planta baixa recuada sobre a rasante da rúa cunha escalinata de acceso e plantas principal, segunda e ático.

O desmonte e paso de carruaxes iniciáronse en abril dese mesmo ano e ao finalizar empezouse a construción do palacio, que non terminou ata decembro de 1893.

Ata agora vén atribuíndose ao mestre de obras José Purkiss, con razón, posto que os planos, conservados no Arquivo da Vila de Madrid, están asinados por el. Con todo, Luís Mª Cabello Lapiedra ao estender o certificado de terminación do edificio di textualmente: "... cuxas obras foron proxectadas e dirixidas sucesivamente polo mestre de obras don José Purkiss e o arquitecto don Pascual Herraiz...".

Ao analizar as obras e os debuxos de ambos chegouse á conclusión de que o autor posiblemente fose Herraiz, pois hai unha clara liña de continuidade nas súas obras dese período.

Con todo, como non había aínda obtido oficialmente o título de arquitecto no momento de pedir a licenza de construción, posiblemente o Marqués de Villamejor recorreu a Purkiss para presentar os planos e colaborar na construción. Hai outro feito que corrobora esta conclusión : " Pascual Herraiz foi o arquitecto de don Ignacio de Figueroa ata a morte deste último" como asegura Vicente García Cabrera. En cambio Purkiss tivo un estilo arquitectónico afastado do eclecticismo clasicista deste edificio.

En 1899 morreu o marqués de Villamejor e continuou vivindo nel a súa viúva, -un par de anos-, Dona Ana de Torres Córdoba e Sotomayor quen faleceu seis anos máis tarde, dejejando como herdeiros do palacio aos seus fillos: Rodrigo de Figueroa e Torres, duque de Tovar e Francisca de Figueroa e Torres, condesa de Almodovar, que venderon o palacio ao Infante de España e Príncipe viúvo de Asturias, don Carlos de Borbón e Borbón, segundo consta no Rexistro da Propiedade, ao 11 de maio de 1906.

O palacio sufriu unha primeira remodelación para residencia do seu novo propietario, que o adquiriu pouco tempo antes da voda con dona Mª Luisa de Orleans, a súa segunda esposa. Nel habitaron desde 1907 ata 1914, e nel naceron as súas fillas Dores, María das Mercés e Esperanza. Dona María foi a nai do noso Monarca Juan Carlos I.

Non consta no Rexistro ningunha nova venda, polo que don Carlos transfire o edificio ao goberno de Alfonso XIII, para instalar a Presidencia do Consello de Ministros.

Tampouco no Arquivo de Presidencia do Goberno atopouse documento algún que faga mención da esta cesión. Si, con todo, promulgouse a Lei do 30 de Xuño de 1914, pola que se autoriza a súa adquisición e, así mesmo, apróbase un crédito de dous millóns de pesetas, no que se especifica que un millón novecentas mil pesetas son para a adquisición da casa palacio.

A nova remodelación foi levada a cabo por José de Espelius e Anduaga, o arquitecto de Presidencia. A planta baixa e primeira adaptáronse para Presidencia e plántaa segunda foi ocupada pola Inspección Civil de Guerra e Mariña e do Protectorado de Marrocos e as caballerizas desapareceron para deixar lugar ao arquivo e outras dependencias.

Hai pouco referencias ata despois da Guerra Civil, pero en 1921 estableceuse o Ministerio de Traballo no primeiro piso e, máis tarde, con Primo de Rivera, ocupou parte de Castelá, 3, o Directorio Militar.

Son famosos os Consellos de Ministros presididos por Manuel Azaña no salón de Consellos. Nesta etapa os seus salóns foron reformados con gran luxo, se tapizaron de seda e decoráronse con arañas, cadros e mobles traídos do palacio de Riofrío.

Foi a Coronela Galarza quen reabriu as súas portas como sede da Subsecretaría da Presidencia do Goberno, substituído en 1941 por Don Luís Carrero Blanco.

O arquitecto Diego Méndez foi o encargado da conservación da Presidencia do Goberno desde 1955. O seu primeiro labor consistiu nunha serie de reparacións, pero nos anos seguintes emprendeu unha serie de reformas interiores sen tocar os salóns principais.

Foi aprobada a ampliación dunha planta que non se fixo e dez anos máis tarde volveuse a expor a ampliación ante a falta de espazo.

Méndez proxectou un pavillón que debía encostarse no lado sur tomando parte do xardín do antigo palacio Egaña, en Xénova 29, para ensanchar a Biblioteca e o Arquivo, que tampouco se fixo.

Pero a idea retomouse nos últimos anos da vicepresidencia de Carrero Blanco, instalando no novo pavillón a cafetaría. Os servizos de Presidencia do Goberno creceran tanto que aos poucos se foron ocupando outros edificios, como Castelá 5 e parte de Alcalá Galiano 8, a máis diso outros pisos nunha contorna próxima.

En 1976 abriuse un novo período histórico no noso país e para o Palacio de Villamejor empezou unha época de cambio de inquilinos e con iso fixéronse varias reformas no seu interior.