Tanto a Unión Europea como a Organización para a Cooperación e do Desenvolvemento Económico (OCDE) insisten na necesidade de fortalecer a institucionalización da avaliación, e sinalando nas súas recomendacións respecto diso a relevancia do establecemento dun marco regulador desde o nivel central de Goberno que enmarque as circunstancias e características que debe ter a avaliación de políticas públicas para que cumpra o seu obxectivo de servir como ferramenta de toma de decisións informada, de contribución á transparencia, a mellora da utilización dos recursos públicos, a información á cidadanía e a rendición de contas e, en definitiva, á profundización da democracia; e niso coinciden expertos e organizacións nacionais e internacionais relacionadas coa calidade democrática.

En España non existe un marco integrador común que permita proporcionar as ferramentas e elementos básicos para impulsar unha política integral de avaliación de políticas públicas. A fragmentación das actividades de avaliación que se realizan nas distintas administracións públicas dificulta tanto a súa visibilidade como o intercambio eficaz de información e boas prácticas, ademais de restarlle impacto e utilidade.

Adicionalmente, constátase que a inexistencia dun organismo independente dificulta consolidar a cultura avaliadora dunha forma permanente, sistemática e xeneralizada.

Este proxecto normativo busca traballar nunha definición máis clara e precisa dos conceptos e principios xerais de avaliación de políticas públicas e de impulsar a súa institucionalización nas administracións públicas, en especial na Administración Xeral do Estado e os seus organismos vinculados, sen prexuízo da necesaria colaboración e cooperación con outros niveis de goberno.

A nosa sociedade enfróntase ao desafío dunha recuperación tras a crise social e sanitaria provocada pola pandemia da Covid-19, así como ao reto de afrontar coa máxima transparencia e eficacia o aproveitamento dos recursos procedentes dos mecanismos de apoio previstos no Mecanismo “Next Generation” da Unión Europea e no Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia do Goberno de España.

Iso esixe o fortalecemento, a todos os niveis, das ferramentas de impulso democrático, polo que esta proposta normativa incluíuse como un proxecto de reforma no Compoñente 11, dentro da Política Panca IV, “Unha Administración para o Século XXI”, do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia.

A iniciativa pretende impulsar a institucionalización da avaliación de políticas públicas como ferramenta de mellora, rendición de contas e transparencia da acción da Administración Xeral do Estado e os seus organismos públicos vinculados, mediante a formalización e sistematización das prácticas de avaliación, o fomento da cultura de avaliación e a organización institucional da avaliación na Administración Xeral do Estado e os seus organismos públicos vinculados.

Preténdese a creación dun organismo con alto grao de autonomía, que sexa un hub de coñecemento en materia avaliadora, e que reforce o proceso de avaliación ex ante.

A lei conformará un sistema robusto e coherente de mellora da calidade, deseño, e avaliación das políticas públicas, complementado co reforzo da avaliación ex post a través dos Spending Reviews que realiza a AIReF.

A regulación por medio dunha norma con rango de Lei considérase a única alternativa regulatoria aplicable, cun alcance xeral, ao nivel doutras ferramentas de desenvolvemento de calidade democrática, como a Lei 19/2013, do 9 de decembro, de Transparencia, Acesso á Información e Bo Goberno. Por outra banda, esíxese rango de lei para a creación do organismo previsto.

A solución alternativa non regulatoria suporía manter o status quo, e a pervivencia da dispersión e fragmentación da actividade avaliadora.