Na súa intervención, lembrou á xuristas Vitoria Kent, Clara Campoamor, Julia Álvarez e María Lluïsa Algarra, en representación de moitas outras mulleres anónimas e descoñecidas que durante a Guerra Civil víronse abocadas ao desterro, pediu manter viva a súa memoria e rescatar o seu papel "na construción da nosa sociedade e a nosa democracia".

Delgado lembrou tamén a Neus Catalá, loitadora antifascista recentemente falecida, para sinalar a tantas mulleres "que poboan as páxinas non escritas da historia". Mulleres de perfís diversos, como políticas, sanitarias, mestras, xornalistas, escritoras, científicas e amas de casa que viron ameazadas as súas vidas e partiron ao exilio, que lles conduciu "ao desarraigamento, o desánimo e o sentimento de fracaso".

Vitoria Kent foi a primeira director xeneral de Institucións Penais da República e deputada nas Cortes Constituíntes do mesmo xeito que Clara Campoamor, activa sufragista. Julia Álvarez foi, ademais de deputada, a primeira gobernadora civil de España e a primeira maxistrada. Tamén María Lluïsa Algarra foi a primeira xuíza con apenas 20 anos. A ministra subliñou que estas catro mulleres foron as precursoras no desempeño duns cargos tradicionalmente asignados aos homes e "enfrontáronse á sociedade patriarcal co obxectivo de que restituíse á muller o protagonismo que lle usurpou".

Dores Delgado lembrou que unha das primeiras medidas represivas do franquismo contra elas foi a súa suspensión no exercicio da avogacía. A súa loita e testemuño non foi, con todo, en balde, porque a historia demostrou "que a súa meta era a dignidade, a igualdade e a liberdade da muller, e tamén, da humanidade", subliñou.

Organizado polo Ministerio de Xustiza, a Comisión Interministerial para a Conmemoración do 80º aniversario do exilio Republicano Español e o Instituto Cervantes, o congreso prolongarase ata este venres desarrrollando distintas actividades paralelas, entre elas, a exposición "Pasos sen terra".