O Ateneo de Madrid acolleu o acto de homenaxe con ocasión do 50 aniversario da Unión Militar Democrática (UMD) organizado pola Secretaría de Estado de Memoria Democrática, Ministerio de Política Territorial e Memoria Democrática, que contou coa participación dalgúns dos seus protagonistas, o expresidente José Luís Rodríguez Zapatero, e o secretario de Estado de Memoria Democrática, Fernando Martínez.

A UMD fúndase o 1 de setembro de 1974. É dicir, pouco meses despois de que, o 25 de abril, a “revolución dos caraveis”, protagonizada polo MFA (Movimento dás Forças Armadas), puxese fin á ditadura creada en Portugal en 1933, por Oliveira Salazar e continuada por Marcelo Caetano.

Nace nunha reunión clandestina, celebrada en Barcelona, por doce militares de profundas conviccións democráticas: un comandante, Luís Otero, e once capitáns: Guillermo Reinlein, Xullo Busquets, Gabriel Cardona, Antonio Miralles, José Sagrado, Santiago Perinat, Juan Diego, José Julve, Enrique López Amor, Jesús Martín Consuegra e Julián Delgado. Todos eles foran formados na Academia Xeral Militar, procedían de familias de ideoloxía franquista, e posuían unha preparación superior á dos xefes e oficiais do Exército de Franco, non só pola súa especialidade castrense, tamén por contar cunha licenciatura universitaria.

A UMD aliñouse xunto aos postulados democráticos dos partidos políticos da oposición ao franquismo, pero sen que os seus membros integrásense neles. Foron, por iso, represaliados e encarcerados tras unha farsa de xuízo.

O Consello de ministros do 4 de decembro de 2009 aprobou unha Declaración Institucional de recoñecemento a membros das Forzas Armadas na transición á democracia, con especial mención á Unión Militar Democrática (UMD).

Durante o acto de homenaxe, o expresidente José Luís Rodríguez Zapatero foi entrevistado polo xornalista de RTVE, Xabier Fortes, fillo de Xosé Fortes, un dos 12 militares da UMD, quen á súa vez moderou a mesa redonda composta polo Tenente Coronela Fernando Reinlein, a viúva do Capitán Antonio Herrero, Rosa Laviña, a catedrática de Historia Contemporánea na Universidade de Huelva, Encarnación Lemus, e o Capitán de Navío, Conselleiro de Estado e Conselleiro da Revolución dos Caraveis de Portugal (1974-1975), Carlos de Almada Contreiras.

O acto “Aniversario da UMD, 50 anos do inicio da democracia no Exército” finalizou coa interpretación dun cuarteto de Corda da Fundación Katarina Gurska interpretando “Grândola Vila Morena”, de José Afonso, ao que se sumaron os asistentes.