"Estes que ves agora desfeitos, maltreitos, furiosos, aplanados, sen afeitar, sen lavar, cochos, sucios, cansos, mordéndose, feitos un noxo, esnaquizados, son, con todo, non o esquezas nunca pase o que pase, son o mellor de España, os únicos que, de verdade, alzáronse, sen nada, coas súas mans, contra o fascismo, contra os militares, contra os poderosos, pola soa xustiza; cada un ao seu modo, á súa maneira, como puideron, sen que lles importase a súa comodidade, a súa familia, o seu diñeiro. Estes que ves, españois rotos, derrotados, hacinados, feridos, soñolientos, medio mortos, esperanzados aínda en escapar, son, non o esquezas, o mellor do mundo. Non é fermoso. Pero é o mellor do mundo. Non o esquezas nunca, fillo, non o esquezas."
Max Aub (1968) Campo de Almendros

En 2019 cumpríronse 80 anos do fin da Guerra Civil española e da fuxida de republicanas e republicanos españois cara a Francia, norte de África e o continente americano. Foi A Retirada unha diáspora de masas, calculada nunhas 480.000 persoas, de longa duración e plural porque incluíu persoas de todos os estratos sociais, políticos e económicos, desde simples asalariados ou amas de casa ata un moi elevado número de intelectuais, en torno a uns 5.000.

Tanto aquela como posteriores xeracións de exiliados manifestan unha sensación de esquecemento por parte da democracia española. O aniversario converteuse nunha magnífica oportunidade para que España recoñecese aos seus exiliados e dese a coñecer as súas achegas tanto ao progreso, desenvolvemento e modernización dos países de acollida, aos que se debe o correspondente tributo, como á recuperación da democracia no noso país.

Ese foi o obxectivo da comisión interministerial creada por acordo do Consello de Ministros do pasado 16 de novembro de 2018. Esta comisión xestiona, impulsa e coordina un complexo programa de actos públicos de todo tipo que teñen tres obxectivos comúns:

• Transmitir unha mensaxe de homenaxe e recoñecemento aos integrantes do exilio republicano español e os seus descendentes.
• Recuperar para a sociedade española a memoria do exilio republicano español, e dar a coñecer as súas achegas á restauración da democracia española e ao desenvolvemento dos países nos que se instalaron.
• Enviar á sociedade e as institucións dos países de acollida unha mensaxe de agradecemento.