O Consello de Ministros aprobou o Real Decreto que establece o procedemento para a confección do catálogo de símbolos e elementos contrarios á memoria democrática e crea, ademais, a Comisión técnica de símbolos e elementos contrarios á memoria democrática.

Este Real Decreto dá cumprimento ao mandato legal do artigo 36 da Lei 20/2022, de Memoria Democrática, que encomenda á Administración Xeral do Estado (AGE), en colaboración co conxunto das administracións públicas, a confección dun Catálogo que incorporará os datos fornecidos polas comunidades autónomas e conterá a relación dos símbolos e elementos que deban ser retirados ou eliminados, conforme ao establecido na citada Lei.

Retirada de símbolos que lembren o golpe de Estado, a Guerra e a ditadura

La Ley mandata ás administracións públicas, como un deber de memoria democrática, desenvolver aquelas medidas destinadas a evitar que as violacións de dereitos humanos que se produciron durante o golpe de Estado, a Guerra e a ditadura, poidan volver repetirse. Entre elas, contémplase a eliminación de símbolos e elementos contrarios á mesma, obrigando ás administracións públicas competentes a adoptar as medidas oportunas para a súa retirada.

En síntese, todas aquelas edificacións, escudos, insignias, placas, etc. encostados a edificios públicos ou situados na vía pública, así como referencias en topónimos ou guía de rúas, nos que se realicen mencións conmemorativas en exaltación, persoal ou colectiva, da sublevación militar e da ditadura, dos seus dirixentes, participantes no sistema represivo ou das organizacións que sustentaron a ditadura deben retirarse.

Esta finalidade legal atopa o seu fundamento en que, nunha sociedade democrática e avanzada como a nosa, os símbolos públicos sexan un elemento de encontro dos cidadáns en paz e democracia e nunca unha expresión de ofensa ou agravio, suprimindo elementos de división e fomentar a cohesión e solidariedade entre as diversas xeracións de españois e españolas en torno aos principios, valores e liberdades constitucionais.

Comisión técnica con participación das CCAA e entidades locais

Co obxectivo de asegurar a plena efectividade do mandato legal, a obxectividade e garantías, e reforzar a coherencia e coordinación das políticas públicas en materia de memoria democrática, créase a Comisión Técnica sobre símbolos e elementos contrarios á memoria democrática, como órgano de asesoramento ao Ministerio de Política Territorial e Memoria Democrática, que terá como obxectivo o estudo, seguimento, informe e a realización de propostas que se lle soliciten nas cuestións relativas a símbolos e elementos contrarios á memoria democrática, así como aos Lugares de Memoria Democrática.

A Comisión Técnica contempla a participación de representantes das comunidades autónomas e entidades locais, como garantía da necesaria cooperación institucional e contará entre os seus integrantes cun nutrido grupo de profesionais de recoñecido prestixio, vinculados ao ámbito universitario e cunha acreditada traxectoria nos campos da memoria democrática, a historia contemporánea, a historia da arte, a arquitectura, as ciencias políticas e a conservación do patrimonio cultural. O seu coñecemento e compromiso serán fundamentais para garantir o rigor, a pluralidade e a calidade técnica dos traballos que se desenvolvan no marco deste órgano especializado.

A AGE, desde a entrada en vigor da Lei de Memoria Democrática, avanzou na retirada de símbolos e elementos contrarios á memoria democrática dentro do seu ámbito competencial. No entanto, a experiencia puxo de manifesto a persistencia de importantes dificultades, tanto no conxunto das administracións públicas como en bens de titularidade privada, que impediron garantir o cumprimento efectivo da norma. A elaboración do Catálogo, que este Real Decreto establece, contribuirá a superar estes obstáculos, achegando claridade e seguridade ás futuras actuacións e o seu cumprimento.