Hiru erakusketen bidez, erakusketa honek askotariko artelanak, eguneroko objektuak, argazkiak, soinu-artxiboak, kartelak eta argitalpenak biltzen ditu, 1939an erbestera joan ziren era guztietako intelektual, zientzialari, idazle eta artisten abangoardiaren lekukotza leiala. Objektu artistikoen bilketa hutsetik harago, erbestea bizi izan zutenen eta urteetan zehar euren hizkuntza, kultura, memoria eta idealak bizirik mantentzen saiatu zirenen kontakizun kolektiboa eskaini nahi du.

Ehunka argazkilarik errefuxiatuen drama erretratatu zuten, eta haien lana erakusketa honetan ikus daiteke. David Seymour, Robert Capa edo Agustí Centellesen kasua da, baita Francesc Boix fotokazetariarena ere, Mauthausenen preso egon zen bitartean hartutako irudiengatik ezaguna. Josep Bartolomik ere, marrazkien bidez, Frantziako kontzentrazio-esparruetan izandako esperientzia tragikoaren testigantza eman zuen. Edo Ramon Gaya, Argelès zelaitik atera eta Mexikora abiatu aurretik, erbesteko margolan enblematikoenetako batzuk margotzeko hatsa aurkitu zuena.

Nazien sarraskiaren laztura Josep Franch-Clapers artista katalanak eta Jorge Semprun eta Joaquim Amat-Piniella idazleek (Buchenwalden eta Mathausenen barneratuak) ere islatu zuten, La Arquería n egindako lan bikainetan. Aipagarriak, halaber, Baltasar Lobo edo Ángel Hernández García, 'Hernán' eskulturatik hurbilketak egin ziren. Erno ontziek, 'Stanbrook', 'Sinaia' eta 'Winnipeg' ontziek, adibidez, protagonismoa dute. Mexikoko erbestealdi bat errepublikan, bat, hainbat argitalpenen bidez dokumentatuta dago. Karibe, Txile eta Argentina beste gune kultural nabarmenak izan ziren. Sobietar Batasuna Espainiako erbesteko beste jomuga bat izan zen.

Juan Manuel Bonet komisario duen erakusketen omenaldia egingo du Picasso eta Miguel Prietoren bi erretraturekin, eta Pablo Serranok eskulturarekin batera, Erretiroaren bermea duen eskultura bati, Antonio Machado poetari, Colliure herrian hil zenari, zeinen hilobian gaur egun esaldi eta oroimen leku den. Hala da Montaubaneko hilerria, non Manuel Azaña lurperatuta dagoen. BBC, Radio París eta Radio España Independiente 'Pirenaica' irratsaio ezagunaren emisioei ere tarte bat eskaintzen die erakusketak, eta Trantsizioari begira jartzen da, Espainia erbestearekin berriro elkartzeak suposatu zuenaren espiritua erretratatzeko.

Halaber, Philippe Gaussoten argazki argitaragabeen bilduma bat dago ikusgai La Arquería izeneko gunean. Gaussoten semea zen Jean-Philippek aurkitu zituen argazki horiek maleta batean, aita hil ondoren. Ehun bat irudi dira, Bartzelona erori ondoren milaka erbesteratu Frantziara erretiratu izanak zer esan nahi izan zuen gogorki erretratatzen dutenak. Kiko Herrerok koordinatutako erakusketa honetan, Felip Solé eta Grégory Tuban komisarioek argazkilari horren ondarea berreraiki dute.

Arkaderiak, azkenik, Pierre Gonnord artistak Espainiako erbestealdi errepublikanotik bizirik atera zirenen eta ondorengoen oroitzapenak oinarri hartuta egindako ikerketa lana aurkeztuko du. Se retretado en la intimada de los objetos, es el lugar y de la argazkien erakusketa con el relato es lo que se trata. Carmen Fernández Ortiz komisarioak koordinatutako erakusketan, hitzak eta irudiak multzo banaezina osatzen dute, ikuslea bere lurraldearen mugak zeharkatzera eta beste errealitate batzuk daudela onartzera gonbidatzen duena, erretratatutako pertsonekin intimitate sakona ezarriz.

Erakusketa hori dela eta, 700 orrialdetik gorako katalogo zabala argitaratu da, eta berrogeita hamar bat egilek hartu dute parte, gure herrialdeko memoria historikoaren aditu handienek. Katalogoa Justizia Eskuratu ahal izango da.