Goberno provisional | Arquivo do Movemento Obreiro.
Proclamación da República. Azaña no Goberno: 1931-1933
Revista Estampa | Biblioteca Nacional de España
O Presidente da República Niceto Alcalá Zamora co Xefe do Goberno Azaña na Feira do libro (a primeira: abril de 1933) | Arquivo Xeral da Administración.
Inauguración do Museo de Sorolla. O Alcalde, o Xefe de Goberno e o Ministro de Instrución Pública no acto inaugural. 1932-06-11 | Arquivo Xeral da Administración.
O Presidente da República Niceto Alcalá Zamora na inauguración da Escola Normal de Mestres, con motivo do 2º Aniversario da República. Inauguración do Museo Pedagóxico. Acompáñalle o Xefe do Goberno Azaña, o Ministro de Instrución Pública Fernando dos Ríos e o Presidente do Congreso Besteiro. Inauguración Grupo escolar Blasco Ibáñez. | Arquivo Xeral da Administración.
Colocación primeira pedra porto de Bermeo-11 abril 1933 | Arquivo Xeral da Administración.
Inauguración da liña telefónica Baleares. O Xefe de Goberno, os Ministros de Gobernación e Comunicacións e o Alcalde. 1931-10-24. | Arquivo Xeral da Administración
Inauguración da prolongación da Castelá | Arquivo Genrral da Administración
Manuel Azaña con Francesc Maciá, presidente da Generalitat de Cataluña. | Biblioteca Nacional de España.
Azaña con Éduard Herriot, primeiro ministro francés.
Jalifa de Marruecos | Archivo del Movimiento Obrero.
Azaña e Niceto Alcalá-Zamora na Academia de Toledo. | Arquivo Xeral da Administración.
Visita do Nuncio a Azaña á Presidencia do Goberno. 15-10-1931 Nuncio Tedeschini, Azaña. | Arquivo do Movemento Obreiro.
En decembro de 1930, tras a sublevación de Xaca, Azaña ocúltase e comeza a escribir Fresdeval, que deixa inconclusa.
No Goberno Provisional, presidido por Niceto Alcalá-Zamora, é nomeado ministro da Guerra. Impulsa a reforma do exército e en outubro de 1931, suma á carteira de Guerra a presidencia do Goberno.
En decembro de 1931 apróbase a Constitución, unha das máis avanzadas do seu tempo (recoñece o sufraxio feminino, o laicismo do Estado e "a renuncia á guerra como instrumento de política nacional").
Azaña vese confirmado como presidente do Goberno e comeza a súa identificación coa República, mentres a prensa satírica de dereitas le denigra constantemente.
Tras superar o golpe do xeneral Sanjurjo, en agosto de 1932, as Cortes aproban o Estatuto de Cataluña e a Lei de Reforma Agraria.
O seu Goberno puxo en marcha un ambicioso plan de obras públicas: inaugurou Novos Ministerios e a prolongación do Paseo da Castelá, comezou as obras do cuartel do Goloso e do porto de Bermeo, e creáronse novas liñas de autobuses e ampliacións do metro de Madrid.
Tamén se desenvolveu unha intensa actividade cultural: impulsáronse as Misións Pedagóxicas, inaugurouse o Museo Sorolla e a Escola Normal de Mestres, celebrouse a primeira Feira do Libro de Madrid e recoñeceuse o traballo de diferentes artistas como Antonia Mercé, A Arxentina.
O Goberno tampouco desatendeu as relacións internacionais: estivo presente na Sociedade de Nacións, o primeiro organismo internacional da época, estreitáronse lazos con Marrocos, cuxo Jalifa foi recibido en Madrid, e o xefe do Goberno francés, Édouard Herriot, visitou España en novembro de 1932.
Palabras de Azaña
España renuncia a la guerra como instrumento de política nacional.
Artigo 6 da Constitución de 1931.
Sobre a relación institucional Igrexa-Estado:
España deixou de ser católica: o problema político consecuente é organizar o Estado en forma tal que quede adecuado a esta fase nova e histórica do pobo español.
Sesión de Cortes, 13 de outubro de 1931.
Sobre Cataluña:
A República sen unha Cataluña republicana, sería unha República claudicante e débil; pero Cataluña sen unha República liberal como a nosa, sería moito menos libre do que pode ser; de xeito que están a vosa liberdade e a República, e a República e as liberdades catalás, indisolublemente unidas: nin unha podería existir sen a outra, nin ninguén atentaría á unha, sen atentar inmediatamente á outra.
… a implantación da autonomía en Cataluña, e pronto a doutros pobos peninsulares nas modalidades que lles sexan propias […] non significan ruptura […] é todo o contrario.
É fundar a colaboración […] no desexo de pór o nome de España e de todas as súas partes ou personalidades propias ben articuladas no lugar en que todos estamos obrigados a levar o nome da ínclita raza de que todos vimos.
A República e a autonomía de Cataluña.
Discurso pronunciado na Praza da República. Barcelona, 26 de setembro de 1932.
Sobre a conxunción republicano-socialista:
… a miña experiencia de gobernar cos socialistas ten interese para todo o mundo, porque se saíse ben probaría que se pode facer a inevitable transformación da sociedade moderna sen a necesidade dunha revolución.
Memorias. Anotación 5 de febreiro de 1933 (Segundo Caderno roubado).
