Na súa dimensión política, Azaña é un dos principais promotores da chegada da República en abril de 1931. Os grandes debates do período contan coa súa destacada, e ás veces controvertida, intervención: o Estatuto de Cataluña, a Reforma Agraria, a cuestión relixiosa ou o voto da muller. Non en balde, identificouse á República con Azaña e a Azaña coa República e culpóuselle do desenlace da Guerra Civil, cando non do seu mesmo comezo.

Non é estraño, por tanto, que periodicamente a súa figura volva saír á luz. Nesta ocasión facer con motivo do 80 aniversario do seu falecemento no exilio e, por primeira vez na historia recente de España, a iniciativa de conmemorar este aniversario revestiuse de carácter oficial, como parte do recoñecemento a quen desempeñase no seu momento a xefatura do Estado.

O Ministerio da Presidencia, Relacións coas Cortes e Memoria Democrática, a través da Secretaría de Estado de Memoria Democrática e coa colaboración de Acción Cultural Española, organizou un amplo programa de actividades para render homenaxe ao insigne intelectual e político. O eixo central deste programa é a exposición Azaña, intelectual e estadista, aos 80 anos da súa morte no exilio, que se celebra na Biblioteca Nacional.

A Exposición pretende proporcionar unha imaxe completa de Manuel Azaña, na súa tripla dimensión: humana, intelectual e política, subliñando, ademais do seu labor como ministro, Xefe do Goberno e presidente da República, a súa condición de intelectual de prestixio, así como as duras condicións do seu exilio, que concluíu co seu falecemento na cidade francesa de Montauban, onde o seu recordo segue presente oitenta anos despois.

Seguindo unha secuencia cronolóxica que permite entender a súa traxectoria en diferentes períodos: a súa infancia e mocidade en Alcalá, o seu posterior desenvolvemento en Madrid, a exposición penétrase en tres etapas cruciais da historia de España: a Segunda República, a Guerra Civil e o Exilio. Na mostra exhibiranse unhas douscentas obras procedentes tanto da BNE como doutras institucións españolas e estranxeiras. Para esta conmemoración rescatáronse fotografías e vídeos, moi pouco coñecidos, que permiten achegarse non só á figura e á obra de Azaña, senón tamén á memoria do seu tempo.

Esta mostra é o resultado do traballo dun amplo equipo de expertos de diferentes ámbitos que traballaron con gran dedicación e rigor para que esta homenaxe a Azaña tomase forma. Neste sentido, hai que destacar o traballo realizado polos comisarios da exposición, Anxos Egido e Jesús Cañete.

Queremos, ademais, deixar constancia do noso agradecemento a todas as persoas, institucións, arquivos e centros de documentación que prestaron unha inestimable e xenerosa colaboración, así como a todos os autores que colaboraron no Catálogo. Debemos, ademais, facer extensible este agradecemento ás institucións que abriron as súas portas e implicáronse na celebración de actividades que se desenvolven no marco desta conmemoración. Sen todas elas non sería posible levar a bo porto esta empresa colectiva cuxo principal obxectivo non é outro que pór de relevo o legado de Manuel Azaña, tan necesario e valioso aínda, en tempos convulsos.