31.5.2022

María Luisa Balaguer Canellón, maxistrada do Tribunal Constitucional e profesora da Universidade de Málaga, relatora no Congreso Internacional «O Trienio Liberal douscentos anos despois».

- Que supuxo o Trienio Liberal na historia do constitucionalismo e que queda daquel espírito?

- Supuxo un punto de arranque, un cambio de paradigma importante ao dar un envorco na historia a partir da Constitución de Cádiz. Do mesmo xeito que no seu momento a Revolución Francesa rompe posturas en relación cos poderes anteriores, aquí dunha maneira en certo sentido menos universal, máis limitada e influída ademais pola Revolución Francesa e pola doutrina de Inglaterra, por Locke, e mesmo pola norteamericana, afloran unha serie de situacións históricas que teñen hoxe moita importancia. Como dixo o ministro na inauguración do congreso, os valores importantes son democracia, división de poderes, dereitos…

- Con todo, faltaban dereitos como o sufraxio universal. Hai que interpretar cos ollos doutros tempos?

- Claro, é a orixe do constitucionalismo, como se destacou no relatorio inaugural, e o que nun momento determinado importa para a orixe do constitucionalismo son os partidos políticos e a prensa, que se inflúen mutuamente. Os partidos políticos son formacións que practicamente se xeran nese momento, unhas máis moderadas e outras menos, o que pretendían en todo momento era a limitación do poder real. A importación do concepto da división de poderes é moi importante cando no constitucionalismo de España aflora como que o poder ten que ser limitado, e isto é o que ao final se lle impón á Monarquía con escaso éxito histórico, pero desde o punto de vista dogmático aos e as constitucionalistas permítenos trazar unha liña importante que se inicia aí.

- Mencionouse tamén na inauguración que Trienio é un exemplo do fráxiles que son estes avances, que en calquera momento pode haber un retroceso.

- O constitucionalismo do Estado social, onde hai xa un pacto entre burguesía e clase traballadora reformulado polo Estado, ou onde o Estado é un terceiro que canaliza conflitos e tenta xogar nesas posicións, foi moi válido, pero hai unha crise agora do Estado social, porque non só depende da ideoloxía, senón tamén da situación económica e como se barallen o parámetros economicistas. Agora mesmo nunha sociedade das plataformas dixitais atopámonos cuns Estados que lexislan, pero esa lexislación non é incumbente a outras sociedades que están a entrar, sociedades anónimas, sociedades económicas de importancia e que exceden do Estado, co cal o Estado se atopa agora mesmo nunha certa irrelevancia respecto dos factores económicos. Esta é unha crise moi importante.