Arquivo fotográfico da Delegación de Propaganda de Madrid durante a Guerra Civil

3.051 imaxes, algunhas fotografías permiten identificar a vítimas da represión sufrida durante a Guerra

É un fondo fotográfico creado pola Xunta Delegada de Defensa de Madrid, cuxos orixes se remontan aos inicios da Guerra Civil española, en 1936, se ben contén imaxes de acontecementos anteriores á contenda, como a sublevación de Xaca de 1930. Na actualidade compor 3051 imaxes, as que restan dun conxunto inicial moito maior tras un longo devir histórico. Están realizadas en branco e negro e montadas en soportes de cartón, como era habitual para a época. As unidades documentais que o compoñen están organizadas por categorías temáticas, seguindo os inventarios orixinais, polo que podemos coñecer e recoñecer nelas o seu significado orixinario.

En 1940, terminada a Guerra o goberno franquista dita unha lei pola que pasan a ser patrimonio da Delegación Nacional de FET e JONS a maquinaria, material de talleres de imprenta e de editoriais que foron contrarios ao movemento nacional e foran confiscados. Entre eles atopábase o Arquivo Fotográfico da Delegación de Propaganda e Prensa de Madrid durante a Guerra Civil.

Este cambio de mans significou a súa conversión nun potente instrumento de represión, xa que se usaron as súas fotografías como testemuño da oposición ao Réxime de moitas das persoas que aparecían inmortalizadas nelas. Este proceso, ademais de cambiar o sentido e función orixinais do Arquivo, supuxo o seu desvirtuación e disgregación, xa que numerosas imaxes foron extraídas del para pasar a formar parte dos sumarios da Causa Xeral.

En 1975 o Arquivo Fotográfico da Delegación de Propaganda e Prensa de Madrid durante a Guerra Civil pasou a aloxarse no Arquivo Xeral da Administración, tras o seu traspaso desde o Ministerio de Información e Turismo, que o custodiou durante anos.

Hoxe constitúe un importante legado histórico para o estudo e o coñecemento público da memoria recente do noso país.

Arquivo fotográfico de Medios de Comunicación Social do Estado

Contén fotografías de moi variada procedencia. Á procedente da Prensa do Movemento Nacional, que terminou transformándose en Medios de Comunicación Social do Estado durante a Transición, debe unirse a procedente dos xornais incautados tras a guerra civil, cuxos arquivos fotográficos terminaron ou ben directamente na Delegación Nacional de Prensa e Propaganda ou nos arquivos das novas cabeceiras ligadas á Prensa do Movemento. Neste caso, aqueles periodicos que non foron vendidos durante a Transición, os seus arquivos foron entregados a Medios de Comunicación do Estado. Este foi o caso do diario Arriba.

Expediente xeral dos sefarditas españois

Expediente formado para recompilar todos os antecedentes administrativos relacionados coas actuacións realizadas polo corpo diplomático español no relativo á protección de judios durante o Holocausto.

O illamento de España, consecuencia da súa alianza non belixerante coas potencias do Eixo, manifestouse coa retirada de gran parte do corpo diplomatico acreditado en España, así como nunha condena do regimen de Franco por parte da nova comunidade internacional das Nacións Unidas (A cuestión española).

A ditadura experimento unha asfixia internacional que durante os anos do conflito internacional non sufrira. O réxime de Franco procurou limpar e distanciarse rapidamente un pasado recente e co que tivo enorme convivencia de intereses durante preto de dez anos, isto é, desde o golpe de estado de xullo de 1936. Non en balde, a ditadura utilizou de maneira recorrente, especialmente durante os seus primeiros anos, a idea a conspiración ou contubernio judeomasónico como xustificación de moral. En todo caso, España era coñecedora do destino dos judios desde finais de 1941.

Cando a contenda empezou a ser favorable aos aliados a ditadura cambiou de actitude ante o problema judio, permitindo o transito por España cara a outros destinos, non permitindo a residencia no país. Agora ben, fronte a esta actitude, as misións diplomáticas españolas en Europa comezaron a protexer aos judios, á marxe da súa orixe sefardí. Todo iso serviu como para organziar unha campaña internacional que limpase a imaxe da ditadura e presentase a Franco como salvador de judios e publicásese "España e os judios" en 1949.

Traducido ás ínguas e francés, a campaña de propagada forneceu efecto, especialmente naqueles paises con comunidades israelitas. Franco pasou a ser mitificado por gran parte do xudaísmo internacional, a pesar de que as naturalizaciones concedidas aos judios durante a contenda foron declaradas nulas para todos os efectos en xullo de 1945, rompendo o principio xurídico de irretroactividad.

Os informes ou Protocolos de Auschwitz son un documento fundamental da historia do Holocausto, de feito foron utilizados como proba de cargo nos xuízos maiores de Nuremberg. Están compostos por tres informes redactados por prisioneiros que puideron escapar do campo. O primeiro deles é o "Informe Vrba-Wetzler", redactado por dous prisioneiros eslovacos cara a finais de abril de 1944. O segundo deles é o "Informe Principal Polaco", escrito por Jerzy Tabeau, fuxido tamén de Auschwitz, e mecanografiado en Xenebra en agosto de 1944, e circulado rapidamente polo goberno polaco no exilio e grupos de judios. E o terceiro, o informe Rosin-Mordowicz, tamén por uns prisioneiros eslovacos fuxidos a finais de maio de 1944. Todos relatan de maneira minuciosa as condicións de vida, as cámaras de gas, os crematorios. En definitiva, a politica de exterminio levada a cabo no campo de Auschwitz.

Con absoluta certeza, o documento foi distribuído entre o corpo diplomático emprazado en Budapest para denunciar a intensidade das deportacións dirixidas polo propio Adolf Eichmann desde maio de 1944. Foron difundidos desde Suíza por mediación de George Madello, primeiro secretario da embaixada dO Salvador en Xenebra, e de orixe judio, a mediados de xuño de 1944. A súa publicación na prensa suíza, o coñecemento do Vaticano da situación dos prisioneiros nos campos, tras entrevistarse cos fuxidos que redactaron os informes, e finalmente a súa publicación no New York Times a principios de xullo, fixo que os aliados presionasen ao goberno de Horthy con represalias senón cesaban as deportacións de inmediato.

O despacho de Anxo Sanz Briz, máximo representante nese momento da Legación española en Hungría, remite precisamente ao ministro Lequerica unha copia en francés dos dous primeiros, aínda que en orde inversa, e unha carta dunha muller deportada de Svaliana (Ucraína) no 17 de maio de 1944. Como indica Sanz Briz, o informe foille entregado polo Comité de Axuda e Rescate de Budapest, a organización sionista á que se refire no seu despacho, baixo o título "Rapports sur lles camps de "travail" de Birkenau et d'Auschwitz".

As deportacións reactiváronse en outubro de 1944, tras o golpe de Estado que derrocou a Horthy, e dous meses despois de remitirse o informe a Madrid. Foi entón cando os diplomáticos se implicaron na protección dos judios, e entre eles Sanz Briz que establecío unha rede de casas de acollida e a nacionalidade española aos judios, o que permitiu a salvación de 5.200 persoas dunha morte segura.